विदेशमन्त्री जयशंकरले भारत-जीसीसी सम्बन्धको बृद्धि हुँदै गएको रणनीतिक महत्त्वलाई गरे प्रष्ट
भारतीय विदेश मन्त्री एस. जयशंकरले साउदी अरबको दुई दिने महत्वपूर्ण भ्रमण सम्पन्न गरेका छन्, जहाँ उनले कतारका प्रधानमन्त्री तथा विदेश मन्त्री शेख मोहम्मद बिन अब्दुलरहमान बिन जासिम अल थानीसँगै पहिलो पटक भारत-जीसीसी संयुक्त मन्त्रीस्तरीय बैठकको सह-अध्यक्षता गरे। यो बैठक ९ सेप्टेम्बर २०२४ मा रियादमा सम्पन्न भयो, जसले भारत-जीसीसी सम्बन्धमा एक महत्वपूर्ण माइलस्टोनको प्रतिनिधित्व गरेको छ। बैठकमा गल्फ कोअपरेसन काउन्सिल (जीसीसी) का सबै सदस्य राष्ट्रका विदेश मन्त्रीहरू र जीसीसीका महासचिव जसिम मोहम्मद अलबुडाईवी सहभागी थिए।
बैठकको प्रमुख उपलब्धीको रूपमा “संयुक्त कार्य योजना (२०२४-२०२८)” अपनाइएको थियो, जसले स्वास्थ्य, व्यापार, सुरक्षा, ऊर्जा, कृषि र यातायात लगायत विभिन्न क्षेत्रमा सहकार्यलाई बलियो बनाउन आधार तयार गरेको छ। यो रणनीतिक संवादले भारत-जीसीसी सम्बन्धको विस्तारलाई विशेष जोड दिएको छ, जसले आपसी चासोका क्षेत्रमा गहिरो सहकार्यलाई प्रोत्साहित गर्ने लक्ष्य राखेको छ।
मन्त्रीस्तरीय बैठकको उद्घाटन भाषणमा विदेश मन्त्री जयशंकरले भारत-जीसीसी सम्बन्धको बढ्दो रणनीतिक महत्वलाई जोड दिए। उनले जीसीसीलाई भारतको “विस्तारित छिमेक” भनेर उल्लेख गरे र गल्फ क्षेत्रमा रहेका ठूला भारतीय प्रवासी जनसंख्यालाई प्रमुख आधारस्तम्भका रूपमा चित्रित गरे। “भारत र जीसीसीबीचको सम्बन्ध इतिहास, संस्कृति, र साझा मूल्यहरूको धनी परम्परामा आधारित छ। यी सम्बन्धहरू समयसँगै बलियो हुँदै आएका छन्, जसले आर्थिक, ऊर्जा, रक्षा, प्रविधि र जनताबीचको सम्बन्धलाई समेट्दै साझेदारीलाई विस्तार गरेको छ,” उनले भने।
भारत-जीसीसी साझेदारीका “३ पी”– जनशक्ति, समृद्धि र प्रगति–लाई समेटेर विदेश मन्त्री जयशंकरले यी सम्बन्धका तीन प्रमुख स्तम्भहरूलाई चित्रण गरे।
जनशक्ति: जयशंकरले जीसीसी राष्ट्रहरूमा बसोबास गर्ने करिब ९ मिलियन भारतीयहरूको योगदानलाई “हाम्रो मित्रताको आधार” भन्दै प्रशंसा गरे। उनले जीसीसी राष्ट्रहरूले भारतीय प्रवासीहरूको कल्याणका लागि गरेका प्रयासहरूको पनि उच्च मूल्याङ्कन गरे, जसले भारत र गल्फबीचको “जीवित पुल”को रूपमा काम गरिरहेको छ।
समृद्धि: आर्थिक पक्षमा, जयशंकरले भारत र जीसीसीबीचको बलियो व्यापार, लगानी, र ऊर्जा सम्बन्धलाई दुवै पक्षका लागि समृद्धिको प्रमुख चालकका रूपमा चित्रित गरे। “गल्फ क्षेत्र विश्व ऊर्जा आपूर्तिको आधारस्तम्भ हो, र भारत तीव्र रूपमा बढ्दो बजार हो,” उनले भने। ऊर्जा सुरक्षा र बजार स्थिरताका लागि भारत र गल्फबीचको गहिरो सहकार्यले नवाचारलाई पनि प्रवर्द्धन गर्ने उनले उल्लेख गरे। उनले भारत-जीसीसी स्वतन्त्र व्यापार सम्झौतामा (एफटीए) शीघ्र निष्कर्ष निकाल्न जोड दिए, जसले दुई देशबीचको व्यापार र लगानीमा उल्लेखनीय वृद्धि गर्ने अपेक्षा गरिएको छ।
प्रगति: रणनीतिक संवादले नवीकरणीय ऊर्जा, प्रविधि, नवाचार, शिक्षा, स्वास्थ्य, र अन्तरिक्ष क्षेत्रमा नयाँ साझेदारीको सम्भावनाहरूको खोजी गरेको छ। जयशंकरले यी क्षेत्रहरूमा सहकार्यले दुवै देशको राष्ट्रिय विकास लक्ष्यलाई समर्थन गर्ने सम्भावनालाई उजागर गरे। उनले कृत्रिम बुद्धिमत्ता र हरित प्रविधिको उपयोग गर्दै दिगो विकासको साझा दृष्टिकोणको महत्त्व पनि उल्लेख गरे।
संयुक्त कार्य योजनाले स्वास्थ्य, व्यापार, कृषि, यातायात, ऊर्जा सुरक्षा, र सांस्कृतिक आदानप्रदानका साथै भारतीय प्रवासीको कल्याणलाई ध्यानमा राखेर दुवै क्षेत्रलाई फाइदा पुर्याउने नयाँ पहलहरूलाई सम्बोधन गरेको छ।
बैठकमा क्षेत्रीय र अन्तर्राष्ट्रिय मुद्दाहरूको पनि छलफल गरियो, जसमा गाजा स्थितिलाई प्रमुख चासोका रूपमा राखिएको थियो। जयशंकरले द्वन्द्व समाधानको लागि मानवीय कानूनी सिद्धान्तलाई ध्यानमा राख्न जोड दिए र युद्धविरामको समर्थन जनाए।
यो बैठकले भारत-जीसीसी सम्बन्धलाई नयाँ उचाइमा पुर्याएको छ, जसले दुवै क्षेत्रका साझा विकास लक्ष्यहरूलाई बलियो बनाउने अपेक्षा गरिएको छ।
