भारत–चीन सीमामा रहेका अग्रगामी पोष्टबाट सेना फिर्ता गर्नुपर्छ । त्यसपछि मात्रै भारत र चीनबीचको द्विपक्षीय सम्बन्ध सामान्य हुनेछ ।
भारत–चीन सीमामा रहेका अग्रगामी पोष्टबाट सेना फिर्ता गर्नुपर्छ । त्यसपछि मात्रै भारत र चीनबीचको द्विपक्षीय सम्बन्ध सामान्य हुनेछ । भारतले बेइजिङबाट चीनलाई फेरि त्यो सन्देश दिएको छ । नयाँ दिल्लीको टिप्पणी भारतीय र चिनियाँ अधिकारीहरूले बुधबार बेइजिङमा वास्तविक नियन्त्रण रेखामा भएको अवरोधलाई लिएर वार्ता गरेपछि आएको हो। तर, भारत र चीनका विदेश मन्त्रालयहरूले जारी गरेको विज्ञप्तिमा तत्कालै सेना फिर्ता गर्ने कुनै सङ्केत थिएन।
मे २०२० मा, पूर्वी लद्दाख सीमामा द्वन्द्व सुरु भएपछि भारत-चीन सीमा मुद्दाहरूमा ‘परामर्श र समन्वयको लागि कार्य संयन्त्र’ सक्रिय भएको थियो। त्यसबेलादेखि सबै बैठकहरू लगभग कोरोनाभाइरस महामारीको कारण आयोजित छन्। बेइजिङमा व्यक्तिगत रूपमा भेटघाट भएको यो पहिलो पटक हो। बैठकमा पश्चिमी क्षेत्रमा वास्तविक नियन्त्रण रेखाको अवस्थाको समीक्षा भएको भारतीय विदेश मन्त्रालयले जनाएको छ । भारतको विदेश मन्त्रालयले पूर्वी लद्दाख सीमाको बाँकी भागबाट सेना फिर्ता गरेपछि वार्ता “खुल्ला र रचनात्मक” भएको बताएको छ।
भारतीय विदेश मन्त्रालयले सेना फिर्ताले पश्चिमी क्षेत्रको वास्तविक नियन्त्रण रेखामा शान्ति र व्यवस्थाको पुनर्स्थापनाको लागि मार्ग प्रशस्त गर्ने स्पष्ट पारेको छ। यससँगै भारतले चीन र भारतबीचको द्विपक्षीय सम्बन्ध सामान्य अवस्थामा फर्किने बताएको छ । साउथ ब्लकको विज्ञप्तिमा सबै द्विपक्षीय सम्झौता र नियमहरू बमोजिम जतिसक्दो चाँडो कमाण्डर स्तरको वार्ता गर्ने निर्णय भएको पनि जानकारी दिइएको छ। नयाँ दिल्ली र बेइजिङ सैन्य र कूटनीतिक माध्यमबाट वार्ता जारी राख्न सहमत भएका छन्।
ध्यान दिनुपर्छ कि भारत र चीनबीच पूर्वी लद्दाख सीमामा सन् २०२० को मेदेखि द्वन्द्व सुरु भएको थियो। जुनमा गलवानमा दुई देशका सेनाबीच भिडन्त भएको थियो । त्यसयता दुई देशबीच धेरै सैन्य र कूटनीतिक वार्ता भइसकेको छ। कतिपय बरफ पग्लिए पनि स्थायी समाधान भने फेला परेको छैन । भारतले सीमा विवाद समाधान नभएसम्म द्विपक्षीय सम्बन्ध सामान्य अवस्थामा नफर्किने स्पष्ट पारेको छ । यद्यपि चीनले जहिले पनि सीमा विवादको द्विपक्षीय सम्बन्धसँग कुनै सम्बन्ध नभएको दाबी गर्दै आएको छ ।
यसैबीच, भारत र चीनले धेरै वार्तापछि पूर्वी लद्दाख सीमामा रहेको पाङ्गोङ सो ताल, गोग्रा र हटस्प्रिङको अग्रगामी चौकीबाट आफ्ना सेना फिर्ता लिएका छन्। तर, देप्साङ र डेम्चाकको समाधान अझै हुन सकेको छैन । यसबारे छलफल भइरहेको छ । त्यही छलफलको बीचमा अरुणाचल प्रदेशको सिमानामा विवाद सुरु भयो । गत वर्ष डिसेम्बरमा अरुणाचल प्रदेशको तवाङ नजिक दुई देशका सेनाबीच भिडन्त भएको थियो ।
