एउटै परिवार र एउटै भविष्य एउटै संसारको छायाँमुनि – कि, वसुधैव कुटुम्बकम ! अर्थात् संसारमा सबैको सम्बन्ध सबैसँग छ।
हामी सबै एउटै धर्तीको छायामुनि बाँचिरहेका छौं। वसुधैव कुटुम्बकम् – अर्थात् संसारमा सबैको सम्बन्ध सबैसँग छ। यस वर्षको जी २० सम्मेलन भारतको दिल्लीमा एक विश्व , एक परिवार , एक भविष्य, र भारतको सम्पदासँगै विश्वव्यापी सद्भावको सन्देशको नाराका साथ हुँदैछ।
जी २० वा ग्रुप अफ ट्वान्टी मूलतः १९ देश र युरोपेली संघ मिलेर बनेको छ।
अर्जेन्टिना , अस्ट्रेलिया , ब्राजिल , क्यानडा , चीन , फ्रान्स, जर्मनी , भारत , इन्डोनेसिया , इटाली , जापान , कोरिया , मेक्सिको , रुस , साउदी अरेबिया , दक्षिण अफ्रिका , टर्की , युनाइटेड किंगडम र संयुक्त राज्य अमेरिका रहेका देश हुन् । सदस्य राष्ट्रको नामबाटै अनुमान लगाउन सकिन्छ , यो गठबन्धन कति बलियो छ । वास्तवमा, विश्वको अधिकांश जीडीपी अर्थात् ८५ प्रतिशत यी देशहरूको नियन्त्रणमा छ।
साथै, विश्व व्यापारको ७५ प्रतिशत यी देशहरूमा सञ्चालन हुन्छ। यो गठबन्धनले विश्व नक्साको संरचना निर्माण र सुदृढीकरणका साथै सबै प्रमुख अन्तर्राष्ट्रिय आर्थिक गतिविधि सञ्चालन गर्न महत्वपूर्ण भूमिका खेल्छ ।
विभिन्न देशको आर्थिक संकटसँग जुध्न जी–२० को यात्रा सुरु भएको हो । यसको यात्रामा पहिलो कोशेढुङ्गा सन् १९९९ मा स्थापित भएको थियो। तत्कालीन विश्वव्यापी आर्थिक तथा व्यापार सङ्कटसँग जुध्न अर्थमन्त्री र विभिन्न केन्द्रीय बैंकका गभर्नरहरू सम्मिलित मञ्चको रूपमा गठन गरिएको थियो ।
पछि, २००७ को विश्वव्यापी मन्दीको कारण, यसलाई २००९ मा ‘ प्रिमियर फोरम फर इन्टरनेशनल इकोनोमिक कोअपरेसन ‘ को स्थितिमा माथि उठाइएको थियो । जी–२० शिखर सम्मेलन यसका सदस्य राष्ट्रहरूको पहलमा हरेक वर्ष आयोजना हुन्छ। स्थान पनि हरेक वर्ष परिवर्तन हुन्छ।
‘ होस्ट’को भूमिकामा रहेको मुलुकले विश्व अर्थतन्त्रका सन्दर्भमा अन्य देशसँग अधिकांश एजेन्डाबारे छलफल गर्ने जिम्मेवारी मूलतः हो । यो वर्ष भारत सरकार यो भूमिकामा छ। यस वर्ष ‘ बृहत् अर्थतन्त्र ’ मुख्य छलफलको विषय भए पनि व्यापार , दिगो विकास , स्वास्थ्य , कृषि , ऊर्जा , वातावरण , जलवायु परिवर्तन र भ्रष्टाचारविरुद्धको विषय पनि सम्मेलनको एजेण्डामा राखिएको छ ।
जी–२० सम्मेलन आज ९ सेप्टेम्बरबाट सुरु भएको छ । दुईदिने सम्मेलन नयाँ दिल्लीको प्रगति मैदान नजिकै रहेको भारत मण्डपम अन्तर्राष्ट्रिय प्रदर्शनी–कन्भेन्सन सेन्टरमा आयोजना हुँदैछ ।
भारत वा दक्षिण एसियामा आयोजना हुने यो पहिलो जी–२० शिखर सम्मेलन हो । यस सम्मेलनको अवसरमा भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले विभिन्न देशका प्रतिनिधिसँग १५ भन्दा बढी द्विपक्षीय वार्तामा भाग लिनेछन् । जसका कारण अमेरिकासँग भारतको कूटनीतिक सम्बन्ध बलियो बन्दै गएको छ ।
गत शुक्रबार, राष्ट्रपति जो बाइडेनले एक्स (ट्विटर) खातामा एक पोस्टमा भने , ‘ आज र जी–२० शिखर सम्मेलन भर, हामी अमेरिका-भारत साझेदारीलाई सुदृढ गर्न र यसलाई इतिहासको कुनै पनि समयमा भन्दा बलियो बनाउन काम जारी राख्नेछौं। ‘
यस वर्षको जी–२० सम्मेलनमा बंगलादेशलाई अतिथिको रूपमा आमन्त्रित गरिएको छ। यो आमन्त्रित गर्ने एक मात्र दक्षिण एसियाली देश हो। सम्मेलनमा बंगलादेश बाहेक नेदरल्यान्ड्स , स्पेन , नाइजेरिया , ओमान , सिङ्गापुर , मौरिसस र संयुक्त अरब इमिरेट्सका अतिथिहरु रहेका छन् ।
सम्मेलनमा बहुप्रतिक्षित टिस्टा सम्झौताका विषयमा पनि छलफल हुने विश्वास गरिएको छ । सम्मेलनपछि फ्रान्सेली राष्ट्रपति इमानुएल म्याक्रोन ढाका जाने भएका छन् । पछिल्लो ३० वर्षमा पहिलो पटक फ्रान्सेली राष्ट्र प्रमुखले बंगलादेशको भ्रमण गर्ने भएका छन् ।
